分類の果て?

広坂朋信*1「心霊スポット――通過儀礼と神話的暴力」http://homepage1.canvas.ne.jp/sogets-syobo/sinrei-14.html


興味深く読む。
「心霊スポット」としての「境界」。それは先ず特定の時代や社会に引き付けるよりも、もっと一般的な人間学的事実の準位において考察されるべきだろうと思った。入門書として、エドマンド・リーチ『文化とコミュニケーション』*2をマークしておくけれど、所謂構造主義的な解釈の意義はそこに存すると言えるだろう。私たちは言語などのシンボルを媒介にして区別(分類)を行うことによって、秩序ある世界を構築している。しかし、線を引いて「境界」を設定することそれ自体が、或る意味で禍々しい、論理学(同一律矛盾律)に喧嘩を売ったような状態を産み出してしまうのだ。内と外、表と裏を区別したとして、境界線それ自体は内なのか外なのか、表なのか裏なのか。或いは、昼と夜を区別する場合、その中間の夕方(黄昏時)はどうなるのか。まあ、黄昏時は逢魔が時として、まさに禍々しい時間とされているわけだけど。

文化とコミュニケーション―構造人類学入門 (文化人類学叢書)

文化とコミュニケーション―構造人類学入門 (文化人類学叢書)

ただ、広坂さんはこうした人間学的=構造主義的問題に気付いているのだと思う。それは、後半部でヴァルター・ベンヤミンの「暴力批判論」における「神的暴力」問題*3が言及されているからだ。今村仁司*4現代思想のキイ・ワード』から少し引用してみる;

ベンヤミンの直感的記述を分析的に再構成すると、つぎのようになる。第一に、神的宣言が発せられる。これは荒ぶる声であり、それとともに「事件」がおこる。それは人と神との間に「境界線をひく」ことである。境界線は神的暴力の痕跡である。この境界線とは何か。それが人間であり、人間の社会である。出来事としての「人間存在」の生起は、根源的な境界線の偶有的生起とともにおこる。デリダ風にいうと、神的宣言としての「境界線」は、原エクリチュールである。カオス的自然のなかに、一本の線をひけば、おのずとひとつの像や形象ができあがる。それが、事件、出来事であり、たとえば「人間」である。この線をひきことを原エクリチュールとよぶ。デリダにおいても原エクリチュールは暴力であった。それにベンヤミンの定義を加えれば、原エクリチュールとは、純粋な神的暴力、私の言葉でいうと、根源的に荒ぶる力(とその作用)である。第二に、人間の領域で、神的な純粋原暴力が形をこえて反復される。法措定的暴力は、人間の領域の内部での、神/人の区分け(差異化)の再現である。法的なもの/非法的なもの、聖/俗の形成である。(pp.94-95)
暴力批判論 他十篇 (岩波文庫―ベンヤミンの仕事)

暴力批判論 他十篇 (岩波文庫―ベンヤミンの仕事)

現代思想のキイ・ワード (講談社現代新書 (788))

現代思想のキイ・ワード (講談社現代新書 (788))

*1:http://d.hatena.ne.jp/t-hirosaka/ https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20060412/1144854960 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20060529/1148917245 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20060530/1148992085 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20060807/1154973887 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20060925/1159191532 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20070102/1167719644 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20070209/1171046447 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20070418/1176911089 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20080213/1202839903 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20080506/1210014939 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20080514/1210735134 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20080928/1222578269 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20081027/1225074961 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20090120/1232419149 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20081029/1225245720 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20090126/1232905092 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20090319/1237480149 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20090408/1239166127 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20090525/1243230456 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20090717/1247839211 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20090718/1247889060 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20091003/1254541059 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20091006/1254857703 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20091223/1261534214 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100315/1268587006 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100318/1268893681 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100320/1269056550 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100416/1271390292 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100530/1275194736 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100811/1281526648 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100828/1282976283 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100910/1284061939 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20101028/1288291972 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110829/1314543718 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110917/1316234152 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20111013/1318526708 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20111224/1324692134 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20120204/1328367486 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20120208/1328728552 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20120418/1334681554 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20120529/1338312298 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20130423/1366683831 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20130830/1377884073 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20130926/1380164962 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20131118/1384739906 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160122/1453431194 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160902/1472832572 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20161029/1477756878 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20170105/1483579183 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20170117/1484662215 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20170207/1486476779 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20170224/1487907421 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20170908/1504843640 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20171201/1512057168 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180123/1516727298 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180514/1526232431 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180827/1535385265

*2:Mentioned in http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20070626/1182850626 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20090212/1234410059 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20091208/1260270282 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20101213/1292269811 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20160621/1466514890 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20160930/1475203758 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20170508/1494220784 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20171009/1507571732 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180528/1527516591

*3:See also https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20050808

*4:See also https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20050522 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20070321/1174455126 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20070510/1178806929 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20080401/1207022516 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20080912/1221185467 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20090408/1239166127 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20091110/1257827687 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20091201/1259695353 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20091213/1260686440 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20101125/1290694764 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20120215/1329328324 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20120418/1334776240 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20120430/1335760808