吉本が文庫化された時代

斎藤環斎藤美奈子成田龍一ニューアカ、オタク、ヤンキー」*1(in 斎藤美奈子成田龍一編『1980年代』、pp.126-150)


吉本隆明*2を巡って。


環 ニューアカというのはアンチ吉本隆明だと総括できると思うんですよ。つまり、全共闘世代が神として崇めている吉本は、実は何言ってるのかよくわからんおじいちゃんだということを身も蓋もなく指摘して、もっと身軽になろうというムーブメントが、私から見るとニューアカ的なものです。思想の文脈が吉本勢力圏から自由になっていき、確かに語り口が徹底的に変わったという印象を持った記憶があります。ですから、吉本的なものとの決別を抜きにして語れないんじゃないでしょうか。そこにマルクスとの関係をさらに挟まないと、ニューアカの特質を取り逃がすんじゃないかなと思います。
美奈子 吉本隆明コム・デ・ギャルソンを着て「アンアン」に登場したのが、たしか八四年です。それで、埴谷雄高に「資本主義に迎合しやがって」みたいな形で批判された*3。吉本さん自体がパロディを演じているように見えました。そして八〇年代後半になると、吉本隆明は、もう吉本(よしもと)ばななのお父さん、という認識になる。
成田 八〇年代というのはまだ論壇というのものが機能していて、そのなかでの住み分けがあったと思います。山口昌男を中心とする「山口組」、吉本隆明を中心とする「吉本興業」という言い方も、されていたと思います(笑)。しかし、必ずしもそれらが対立しているという見取り図にはなっていなかった。アンチ吉本だけを軸として考えると、むしろニューアカの持っている重層性が見えてこないという感じがします。(pp.133-134)
ぶっちゃけた話、1980年代における吉本隆明に対するプロ/アンチというのは、外国語(英語や仏語)ができる/できないという対立と被っていたということも言えるかも知れない。当時の認識では、(丸山眞男などと同様に)吉本はモダンであってポストモダンではなかった。
ただ、1980年代というのは、吉本隆明のテクストが文庫(角川文庫)で読めるようになった時代なのだった。
「アンチ吉本だけを軸として考えると、むしろニューアカの持っている重層性が見えてこない」と成田氏は言うのだけど、この鼎談で言及されていない人名が1つあるのだった。れは栗本慎一郎*4。彼は「ニューアカ」だったのかどうかというのは議論の余地もあるだろうけど、1980年代のスターであり、本のセールスにしてもメディアへの露出にしても、ほかの「ニューアカ」の人々とは比較にならなかった。栗本は積極的に吉本をプッシュしており、(糸井重里の企画で)吉本との対談本(『相対幻論』)を上梓している。〈団塊〉よりも下の世代で、栗本を通じて吉本を知ったという人も少なくない筈だ。なお、栗本は岸田秀もプッシュしていた。

*1:Mentioned in https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2024/04/25/154924 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2024/04/29/165300

*2:See also http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20050705 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20050819 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20060227/1141008207 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20060605/1149478230 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20070105/1167974950 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080130/1201705768 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080305/1204690984 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20090213/1234550817 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20090322/1237741323 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20091120/1258696685 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20100130/1264834811 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110202/1296628031 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110212/1297527735 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110709/1310185825 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110710/1310272673 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110711/1310400277 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110713/1310486787 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110718/1310962569 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110722/1311261926 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110825/1314210338 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20120107/1325897887 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20120316/1331898804 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20120322/1332376701 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20120529/1338312298 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20120927/1348755638 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20130129/1359438129 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20130313/1363141131 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20130425/1366912936 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20130515/1368634116 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20130830/1377790785 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20131009/1381348641 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20131101/1383270529 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20131108/1383873218 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20131218/1387381317 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20131219/1387461661 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20131220/1387493840 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20140808/1407467808 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20140809/1407551203 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20140819/1408474871 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20140903/1409714321 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20140907/1410051583 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20141205/1417744147 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20150724/1437712146 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160201/1454298594 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160204/1454605430 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160211/1455165849 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160215/1455508608 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160224/1456248784 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160302/1456849944 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160328/1459190568 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160411/1460342902 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160420/1461129485 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20160919/1474248538 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20161123/1479866987 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20170815/1502817361 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20171008/1507434283 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180127/1516979477 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180320/1521518896 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/01/28/131057 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/03/05/150708 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/06/20/091142 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/11/28/095505 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/12/12/090500 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/12/19/013220 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/01/07/104936 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/02/17/112012 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/02/18/121917 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/03/15/125830 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/03/18/161022 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/05/08/230042 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/07/02/111603 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/07/13/091854 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/09/19/074735 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/12/13/144901 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/02/01/161915 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/02/18/015929 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/04/17/134442 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/07/27/152343 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2023/12/06/164821

*3:大岡昇平コム・デ・ギャルソンって何だ? と思って、地下鉄に乗って、青山までわざわざ買いに行った。

*4:See also http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20061011/1160575458 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20070112/1168605677 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20070130/1170170762 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080114/1200293046 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080130/1201705768 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20090508/1241798848 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20091214/1260764583 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20091214/1260764583 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20100113/1263394658 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110710/1310272673 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110829/1314543718 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20120518/1337355865 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20130219/1361235063 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20160311/1457664083 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20160824/1472061744 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20170115/1484407612 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20170902/1504371851 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2024/03/14/154230