セネストパチー(メモ)

木村敏*1金井美恵子*2『私は本当に私なのか 自己論講義』からメモ。


(前略)体感異常――体の感じが異常である。ぼくらはセネストパチーという用語を使っていますけど、やはり分裂病の患者に多いんです。自分の体が非常にグロテスクなものとして感じられる。それも、たとえばこんなことを言うんですね。これも私が診た患者なんだけども、脳みそが溶けて流れ出すわけです。*3


外に出ちゃう……。


いえ、皮膚の下をね、スーッと、サラサラ、サラサラ冷たい感じがして、耳の後を通って、背中のほうへ……。


それはちょっと不気味ねえ。不気味ですよね。サラサラなんですか、脳みそっていうともうすこし、こう、ドロドロというか、ズルズルというかという感じなんですけれど、サラサラした砂状の脳みそになってるんでしょうかね?


絶えずサラサラ、サラサラ流れてる、脳みそがね。それであんまり流れ過ぎると、脳みそが空っぽになるといけないからっていうんで、いつもキュッとこうやって耳の後を押さえて止めてるわけです。こうやって押さえたら、ここで止まってるっていうんです。何かの拍子に、たとえば左手に物を持っていて、電車の吊り皮なんかに摑まらなきゃいけなくなったときなんていうのは、パッと離すと、サーッとまた流れる。その他いろいろそういうまったくグロテスクな感じの人があるんですね。それはやはり自分の体というものに対して、誰でも持ってるはずの一種の親和感っていうか、それを持っていない、妙な症状ですね。……こういうことありませんか。書き馴れた自分の名前の字を、ちょっとじっと見てると、非常に不気味な字に見えてきて、こんな字をよく平気でいままで書いてきたもんだと感じてくる……。


それはもうしょっちゅうありますけれど……。


あるでしょう。あの感じに少し似てるんじゃないかしらと思うんです。われわれは普通平気で字を書いている、あるいは平気で自分の体をぶら下げて歩いているけど、本当は大変な……それがあからさまに物になってしまえば気持の悪いものなんですよね。たとえば、私インターンのときなんか、整形外科のところを回っていて、腕を切断して、鋸でぎりぎり切って、一本の腕が床に落っこちた。これ気持の悪いものですよね。胴体が付いているからこそ平気なんだけれども、物として、切り離された人体というのは、きわめてグロテスク。やはり字なんかでも、物として、ものを書くということから切り離されてみると、グロテスクになる。それと同じことが、生身の体でも起こり得てくる。それがセネストパチーでしょうね。あるいは拒食症なんかも、ぼくはややどこか近いところがあると思うんですよね。(pp.22-24)

See also


ハートクリニック大船「体感幻覚」https://e-heartclinic.com/sp/kokoro/yougo/cat4/yougo_04_011.html
Pam Nugent “Cenesthhopathy” https://psychologydictionary.org/cenesthopathy/
https://en.wikipedia.org/wiki/Cenesthopathy

*1:Mentioned in http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20090212/1234410059 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110603/1307042637 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20131121/1385003012 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20140721/1405912487 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20161104/1478225290 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20161125/1480088706 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180913/1536809208

*2:See also https://sumita-m.hatenadiary.com/archive/2006/02/25 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20070427/1177703588 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20070502/1178036988 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20080108/1199795624 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20081117/1226893758 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20081126/1227715814 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20081203/1228280406 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20081207/1228590174 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20081218/1229567061 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20090108/1231428497 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20090314/1236964621 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20090816/1250443444 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100519/1274234037 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100824/1282629673 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100831/1283285647 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100903/1283483751 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100913/1284405038 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100916/1284660360 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100918/1284799582 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100921/1285038978 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100925/1285387758 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20100929/1285794543 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20101109/1289301954 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20101218/1292647576 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20101230/1293692855 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110129/1296321747 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110131/1296400461 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110530/1306777342 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110713/1310486787 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110720/1311169077 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110805/1312471135 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110813/1313262503 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110814/1313322168 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110819/1313725242 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110825/1314272990 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110829/1314543718 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20110904/1315163207 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20111028/1319820049 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20111105/1320435225 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20111117/1321458547 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20120508/1336445007 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20121015/1350274808 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20140725/1406262846 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20150528/1432792757 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20150610/1433916539 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20161217/1481947104 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180218/1518914252 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180306/1520302264

*3:木村発言は太字で表示する。