林原という人

堀江敏幸*1「晩年の門弟が描く詩賦への慈愛」『毎日新聞』2022年8月6日


林原耕三『漱石山房の人々』の書評。
この林原耕三とはどういう人なのか;


林原は、明治二〇年、福井県の生まれで、中学時代に親元を離れて不規則な下宿生活をしていたために神経衰弱になり、この病質に後々まで苦しむことになる。漱石*2の門下に入ったのは一高に入る前、ちょうど山房に移った年のことだった。第一次漱石全集の校正に携わるなど、重要な役割を果たしているわりに文学史的な存在感に薄いのは、上記の俊才たち*3に比して書き物が多くないせいだろう。
しかし、門人であった十年、「ただの一度も先生に叱られたことがなかった」と記す林原には、師の 懐に素のまま入り込んで心の奥の「シャイネス」から来る矛盾と苦しみを理解できる資質が備わっていた。野心と自己愛に満ちた眼ではなく、盲目的な信心からでもなく、精神的な父をいたわり、かついたわられるような相互関係と言ったらいいのだろうか。師はそういう林原の健康状態を案じ、経済的な苦境を救い、自作の肝に当たるような言葉を漏らした。鏡子夫人も心を開いていた。彼の描く文学的肖像には、気持ちの深さや正直さ、公正さが向かう方向に筆がやや遅れてついていく、なんともいえずもどかしい魅力がある。

逸話として強い力があるのは、『行人』の連載中、神経過敏となった夫の仕儀に苦しみ、不眠を託っていた鏡子夫人が、やはり不眠のため極量のヴェロナールを常用していた林原に彼の処方箋でおなじものを調剤させ、夫には胃薬だと思わせて、服用上の注意を超える分量を一週間、毎日飲ませていたという話だろうか。執筆中に何度も筆を落とし、眠そうにしている師を見て真実を察した弟子は、追加分を要求する夫人に覚悟を決めて注進する。

*1: See also http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20071107/1194459675 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20071108/1194514517 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20071203/1196703664 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080802/1217612463 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080814/1218711491 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080817/1218962029 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080831/1220155395 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080911/1221139198 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20101109/1289281535 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110215/1297786787 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20130718/1374112169 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20131223/1387810765 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20131226/1388065201 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20160525/1464147340 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20170511/1494469423 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20170804/1501811869 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20170817/1502992793 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20170817/1502943789 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20170822/1503369934 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/08/12/225503 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/01/21/155328 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/04/06/132603 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/05/26/140915 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/05/28/094222 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/08/18/005200 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/02/03/151724 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/02/05/094942 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/02/24/125408 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/03/20/195957 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/07/05/165319 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/07/22/162109 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/07/30/092827 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/10/15/094824

*2:See also http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20050716 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20070817/1187353541 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080820/1219205407 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080905/1220637463 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080910/1221023275 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20090212/1234405882 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20090819/1250711074 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20091002/1254450462 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110626/1309107227 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20111223/1324580185 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20120224/1330041925 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20160902/1472832572 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20161225/1482674535 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20170804/1501815508 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20170925/1506311263 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20171212/1513051329 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180516/1526459233 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180523/1527049527 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180529/1527614637 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/02/28/122332 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/03/03/004852 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/05/23/113327 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/01/16/123211 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/01/19/112906 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/02/22/093931 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/09/16/084132 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/09/24/125747 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/03/23/104725 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/06/02/134646 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/07/27/100434 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/09/04/100800 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/03/15/134440 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/12/11/142530 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2022/12/21/102843

*3:寺田寅彦、松根東洋城、岩波茂雄森田草平鈴木三重吉、阿部次郎、安倍能成、野上豊一郎、小宮豊隆、赤木桁平、内田百閒、松岡譲、久米正雄芥川龍之介など。