シン・嵐が丘?

鴻巣友季子*1「AIが問う人間の本質」『毎日新聞』2021年3月27日


カズオ・イシグロ*2『クララとお日さま』の書評。
「全編がAIロボット単独のモノローグで展開する回想小説」。


クララは高い観察・思考能力と豊かな感情を有し、つねに店のショーウィンドウや家の窓を通して世の中を見ている。これは、いくら高度な知能と情緒をもつAF*3でも、その視界と知覚は「窓」=フレームに囲われており、人間と類似しながら本質的に自由のない存在であることを象徴するものだ。この落差の残酷さと哀切をイシグロは先行作『わたしを離さないで』のような静謐な筆致で描きだす。ほんの小さな眼差しの動きや姿勢が運命を物語る。ひたすら主人に尽くすクララの語り口は『日の名残り』で過去を回想する老執事を想起させもするだろう。
「ジョジー」と「リック」の物語;

ふたりの理屈っぽくありながら稚気を帯びた言いあいは、身分違いで結ばれない『嵐が丘*4のキャシーとヒースクリフを彷彿させた。ジョジーとリックという名前や、丘の麓の野原にぽつんと建つふたりの家、ジョジーをリックが見舞う場面なども、そう感じさせた理由かもしれない。

今の医学技術をもってすれば、人間の命を「継続」させることもできる。「生」の境界はどこにあるのか? もっといえば、個人はなにをもってその特定の個人となるのか? 「器」を取り換えてもある人の同一性は保持されるのか?
AIに精神や信仰はあるのか?
イシグロは本作でも、私たちとは異質な存在の精神世界を書くことで、逆に、人間の最も普遍的な部分に触れようとしている。AFの生は私たちのそれとどこが違うのか? その問いに直面したとき、本作の最奥にある核心は姿を現し、だれもがそこに自分の姿を見いだしてはっとするだろう。

*1:See also https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20071114/1195046362 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20150107/1420597656 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20150323/1427091367 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20150331/1427776615 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20150420/1429505411 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/03/11/234153 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/03/24/015503 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/04/20/103224 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/02/13/153005 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/06/01/104401

*2:See also http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20060325/1143299675 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20070227/1172596850 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080130/1201667720 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080723/1216785625 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20091102/1257156719 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20101229/1293590871 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20101231/1293772306 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20110126/1296024997 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20170727/1501180079 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20170814/1502688096 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20171006/1507216381 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20171016/1508130214 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20171018/1508346299 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20171025/1508937620 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20180609/1528568167 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2019/02/23/103655 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/06/28/083850 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/01/02/003509

*3:Artificial Friend=「人工親友」。

*4:Mentioned in http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20050618 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20061109/1163080989 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20070811/1186803766 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20070904/1188914819 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080221/1203567187 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20080714/1216008269 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20090819/1250711074 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20111020/1319138801 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20141031/1414691108 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20150107/1420597656 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20150323/1427091367 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20150331/1427776615 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20160830/1472570260 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20171204/1512316862 http://d.hatena.ne.jp/sumita-m/20180213/1518497188 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/20181023/1540262182 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/07/30/214730 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2020/12/23/121457 https://sumita-m.hatenadiary.com/entry/2021/02/05/125721